سرنوشت وکالت در ایران؛ به بهانه هفتم اسفند، روز وکیل مدافع
سرنوشت وکالت در ایران؛ به بهانه هفتم اسفند، روز وکیل مدافع
سالهاست که"هفتم اسفند، روز وکیل مدافع" نام گرفته و جشن استقلال کانون وکلای دادگستری به سنت هر سال، با تشریفات معمول و متعارف برگزار می گردد تا یادی باشد از این روز و نمادی از استقلال مورد تاکید کانون های وکلای دادگستری و نیز فرصتی برای گردهمایی و هم افزایی مورد انتظار وکلاء و حقوقدانان در این باره. بی آنکه در مقام قضاوت، نقد و اعلام نظر نسبت به وضعیت استقلال کانون های وکلای دادگستری و نهاد وکالت در کشور برآئیم، با طرح بیست پرسش اساسی در حوزه وکالت در ایران، نظر حقوقدانان و وکلای محترم دادگستری را نسبت بدان جلب می نمائیم. این سئوالات در راستای" طرح آسیب شناسی نهاد وکالت در ایران" به بهانۀ "هفتم اسفند، روز وکیل مدافع " با جلب نظر حقوقدانان و وکلای دادگستری سراسر کشور مطرح شده که در پی خواهد آمد...
سالهاست که"هفتم اسفند، روز وکیل مدافع" نام گرفته و جشن استقلال کانون وکلای دادگستری به سنت هر سال، با تشریفات معمول و متعارف برگزار می گردد تا یادی باشد از این روز و نمادی از استقلال مورد تاکید کانون های وکلای دادگستری و نیز فرصتی برای گردهمایی و هم افزایی مورد انتظار وکلاء و حقوقدانان در این باره. در این میان، بسیاری از وکلای دادگستری در بستر بیماری آرمیده یا روی از نقاب برکشیده و در خاک آرمیده اند، برخی به کسوت بازنشستگی درآمده، بعضی، در زندان و محبوس در حبس و گوشۀ عزلت و فرقت از جامعۀ حرفه ای و بسیاری از وکلای مدافع نیز در پی دفاع از موکلین خویش، چون نگارنده، تحت تعقیب و محاکمه قرار گرفته و سرنوشت مشابه ای در انتظار دیگر وکلای مدافع می تواند باشد و صد البته، وجدان بیدار تاریخ، افکار عمومی و رسانه ها در این باره، به درستی نیز قضاوت خواهند کرد...!
بسیاری از وکلای دادگستری قائل به رعایت شئونات حرفه ای و اخلاقی وکالت از هر حیث و جهت بوده و برخی دیگر نیز، گویا خود را فارغ از هرگونه آداب حرفه ای وکالت و رعایت اخلاق حرفه ای وکالت دانسته و موجبات وَهن و بدنامی احتمالی و تدریجی جامعه صنفی وکالت و زوال اعتبار قانونی،حقوقی، عرفی، ملی و بین المللی آن را، بتدریج، فراهم خواهند آورد.! بسیاری از همکاران محترم، شرافت حرفه ای خویش را وثیقۀ سوگند اتیانی خود قرار داده و بسیاری دیگر از آنها، گویی، آنرا به سرعت و در عمل، به بوتۀ نسیان سپرده اند و وکالت و تحصیل ثروت و تبدیل شدن به قهرمان پرونده ها و مناسبات کاری خویش را به هر شکل و نوعی، در دستور کار خود قرار داده و" هدف ، وسیله" را در نگاه آنها توجیه می کند؟!
حضور و نقش کم رنگ وکلای دادگستری و نهادهای وکالت در کشور در نظام تقنینی و قانونگذاری و مراکز تنقیح قوانین و دولت، خود زمینه های تصویب و بدعت تقنینی چون اصلاح قانون مصوب و لازم الاجرای آئین دادرسی کیفری و ماده 48 و تبصره ذیل آن و مانند آنها را فراهم آورده است؟
نقش کم رنگ وکلای دادگستری و جامعه صنفی وکالت نسبت به تحولات تقنینی و صنفی و واگرایی فزایندۀ آنها و مواضع انفعالی و غیرمسئولانۀ بسیاری از همکاران محترم نسبت به تحولات مزبور و بی توجهی نقش کنشگرانۀ حقوقی و قانونی خویش، جایگاه و اثر بخشی آنرا در بین مردم و مسئولان کم رنگ تر خواهد ساخت که شایسته جایگاه حرفه ای و تعهدات صنفی آنها نیز نخواهد بود.
ساخت و نمایش روزافزونِ سریال و برنامه های مغایر با شئونات حرفه ای وکالت و وکلای محترم دادگستری از سوی برخی از رسانه ها و انتشار ادواری بعضی از گزارشات و اخبار نسبت به تخلفات احتمالی برخی از وکلای دادگستری و القاء و تعمیم عملی آن نسبت به دیگر وکلاء و جامعه صنفی وکالت، همراه با مواضع انفعالی و غیرمسئولانه بسیاری از مسئولان و وکلای دادگستری و نهادهای صنفی وکالت در کشور در این باره، می تواند زنگ خطری در جهت زوال تدریجی و روزافزون این صنف به مانند تقابل عرفی و متعارف بین کانون های وکلای دادگستری و مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلاء و کارشناسان قوه قضائیه و وکلای آن دو نهاد و اختلافات پیش روی کانون وکلای دادگستری مرکز و اسکودا باشد.!
تعقیب و محاکمۀ وکلای مدافع و عدم رعایت مصونیت وکلای دادگستری از تعرض برابر قانون و نیز عدم حمایت صنفی و حرفه ای مناسب و موثر نهادهای وکالت و همکاران محترم وکیل از وکلای مدافع تحت پیگرد و مشکلات پیش روی آنها و خانواده های آنان، خود حکایت تاسف آور دیگری نسبت به وضعیت وکلای مدافع و مواضع انفعالی نهاد وکالت در کشور نسبت به آنها می باشد!.
علاوه بر این،انحصار در مناصب و مسئولیت های حرفه ای وکالت و عدم مشارکت بسیاری از وکلای جوان و فرهیخته، متخصص و کارآمد در هدایت جامعه صنفی کشور درعمل و قرار داشتن آنها در انزوای حرفه ای و مدیریتی نسبت به نهاد وکالت،همراه با نقش تشریفاتی و غیر موثر بسیاری از اقدامات و برنامه های نهادهای فعال در حوزه وکالت در کشور، خود بر زنگ خطر وضعیت و سرنوشت وکالت در ایران خواهد افزود و سرنوشت و آتیۀ آنرابیش از پیش در هاله ای از ابهام قرار خواهد داد...! از اینرو، مطالعه، بررسی و پژوهش در خصوص " وضعیت وکالت و آسیب شناسی آن در ایران"، از اهمیت شایانی برخوردار است.
" استقلال کانون های وکلای دادگستری"؛ اصل مورد تاکید وکلای دادگستری و وکلای مدافع بوده و آنرا را ملازمه با حق دفاع و وکالت وکلای مدافع می نامند.
به باور نگارنده، "مثلث استقلال وکالت" ؛ " استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری"؛ در جامعه بوده که بدون تحقق توامان هریک، ادعای استقلال کانون های وکلای دادگستری، شعار غیرواقع، بی اساس و نادرستی بیش نیست.! بی آنکه در مقام قضاوت، نقد و اعلام نظر نسبت به وضعیت استقلال کانون های وکلای دادگستری و نهاد وکالت در کشور برآئیم، با طرح بیست پرسش اساسی در حوزه وکالت در ایران، نظر حقوقدانان و وکلای محترم دادگستری را نسبت بدان جلب می نمائیم.
این سئوالات در راستای" طرح آسیب شناسی نهاد وکالت در ایران" به بهانۀ "هفتم اسفند، روز وکیل مدافع " مطرح شده که از سوی موسسه حقوقی و وبین المللی زمانی و با استفاده از دیدگاههای و تجربیات حرفه ای حقوقدانان و وکلای محترم دادگستری سراسر کشور، در دستور مطالعه، بررسی و پژوهش قرار دارد. اهم سئوالات مطروحه در این باره، عبارتنداز:
استقلال کانون های وکلای دادگستری به چه معناست و دارای چه مشخصات و مولفه هایی است؟ آیا استقلال حرفه ای وکالت و کانون های وکلای دادگستری، نوعاً معطوف و منحصر به " استقلال حاکمیتی و دولتی " آنها بوده یا شامل سایر جنبه های لازم دیگر برای استقلال وکیل، وکالت و کانونهای وکلای دادگستری نیز می باشد؟
مبنای حقوقی و قانونی استقلال کانون های وکلای دادگستری چیست؟ و مستند استقلال کانون های وکلای دادگستری در ایران چه می باشد؟
آیا صرف استقلال کانون های وکلای دادگستری، ملازمه با "استقلال وکیل و وکالت در کشور" دارد؟
مثلث استقلال وکالت(استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری) در نگاه حاکمیت و قوای سه گانه به چه معناست و روابط و مناسبات فیمابین آنها چگونه است؟
مثلث استقلال وکالت(استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری)،در راستای دادگاهها و جرائم خاص چون دادگاه ویژه روحانیت، جرائم سیاسی/امنیتی چگونه قابل ارزیابی بوده و در راستای ماده 48 قانون آئین دادرسی کیفری و تبصره ذیل آن، چگونه قابل تعریف و دفاع می باشد؟
نظر به اعلام نظر برخی از مقامات قضایی،تقنینی و دولتی بر تقدم" اصل احتیاط" نسبت به " اصل برائت" در جرایم موضوع ماده 48 قانون آئین دادرسی کیفری و تبصره ذیل آن و لزوم تائید وکلای مدافع متهمان آن جرائم از سوی ریاست قوه قضائیه بر اساس آن، مبنای احراز و تحقق "مثلت استقلال وکالت" در این باره چیست و چگونه قابل دفاع می باشد؟ وجایگاه وکالت و حق دفاع در نظام قضایی ایران، با توجه به مراتب یاد شده چگونه است؟
وضعیت وکالت در ایران از حیث" استقلال وکیل، وکالت و کانون های وکلای دادگستری، حق انتخاب وکیل، حق دفاع وکیل مدافع، مصونیت وکلای مدافع از تعرض، آزادی بیان وکلای مدافعِ با حُسن نیت در امر دفاع، مصونیت وکلای مدافع پس از دفاع و تضمین عدم تعرض بدانها و.." .چگونه است؟ مستندات موافق یا مغایر احتمالی مراتب مزبور چیست و کدام است؟
آفات و آداب وکالت در ایران چیست؟
مولفه های اصلی و اساسی" آسیب شناسی وکالت در ایران" چیست و مشخصات آن کدام است؟
موانع و محدودیت های وکالت در ایران و امکانات و فرصت های وکالت در کشور چیست؟
سرنوشت وکالت در کشور چگونه بوده و آتیه آن چگونه است؟
مشخصات و اصول"وکالت و دادگستری شایسته در ایران و جهان" چگونه است و وضعیت وکالت و وکلای مدافع در نظام دادرسی/قضائی و انتظامی ایران چگونه می باشد؟
استقلال کانون های وکلای دادگستری/اسکودا و کانون وکلای دادگستری مرکز و وضعیت آنها نسبت به قوه قضائیه، در راستای "مثلث استقلال وکالت" (استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری) چگونه قابل ارزیابی است و مستندات آن چگونه است؟
مبنای قانونی و حقوقی فعالیت اسکودا چیست و مستند آن چه می باشد؟
کارکرد کانون وکلای دادگستری مرکز و اسکودا نسبت به "مثلث استقلال وکالت" (استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری) چیست و مستند آن چه می باشد؟
مبنای عدم تمدید پروانه وکالت وکلای مدافع جرائم سیاسی و رسانه ای/مطبوعاتی و پرونده های دارای متهمان خاص از سوی کانون های وکلای دادگستری متبوعه آنها، با وجود عدم صدور هر گونه حکم تعلیق پروانه وکالت آنها از سوی دادگاه انتظامی مربوطه برابر قانون چیست و چگونه می توان آنرا همسو با استقلال کانون های مربوطه از مراجع نظارتی و قانونی و نیز موازین حقوقی، قانونی و انتظامی مربوطه دانست؟
وضعیت همسویی و انطباق "مثلث استقلال وکالت در ایران" (استقلال وکیل، استقلال وکالت و استقلال کانون وکلای دادگستری) با اصول و هنجارهای بین المللی وکالت و اسناد بین المللی مربوط به وکالت و نیز اهداف و وظایف کانون/اتحادیه بین المللی وکلای دادگستری(IBA) و نظام دادرسی عادلانه چگونه است؟
پدیدۀ مورد نقد انحصار در کانون های وکلای دادگستری و نبود هم افزایی وکلای دادگستری و مواضع انفعالی و واگرایی آنها نسبت به هم و نهاد صنفی وکالت در کشور چگونه با "مثلث استقلال وکالت" منطبق و سازگار است؟
وضعیت کارآموزان وکالت، موانع و محدودیت ها، نارسایی ها و آسیب های حرفه ای پیش روی آنها چیست و نقش وکلای سرپرست و نهاد صنفی وکالت در ارتقای علمی، عملی و کاربردی آنها چگونه بوده و کارکرد مستند آنها در این ارتباط چیست؟وضعیت جاری،مشهود و مقرون به واقع وکالت در ایران چگونه است؟ راهکارهای برون رفت از وضعیت وکالت در کشور و سرنوشت جاری و پیش روی آن در ایران چیست ؟
حقوقدانان و وکلای محترم دادگستری می توانند در مقام تبادل نظر، دیدگاه، تجارب حرفه ای و پژوهشی خویش نسبت به سئوالات مطروحه و دیگر موارد قابل طرح و پیشنهاد در خصوص" طرح آسیب شناسی وکالت در ایران" برآمده و دیدگاهها و نظرات خویش و مستندات مربوطه خود را به نشانی اینترنتی:Email : zamani.i.legal.institute@gmail.com ارسال دارند و با هم اندیشی و همیاری در این طرح، در جهت اعتلای نهاد وکالت در ایران برآیند. دستاوردها و نتاریج بررسی های به عمل آمده، متعاقباً، به طرح مقتضی اعلام و اطلاع رسانی خواهد شد :
به قد و چهرۀ هر آنکس که شاه خوبان شد جهان بگیرد اگر دادگستری داند(حافظ)
محمد رضا زمانی درمزاری(فرهنگ) ؛حقوقدان و وکیل دادگستری
